Salvestrolen

Schoonzoon Werner maakte mij attent op het artikel : Hype of doorbraak van in bioproducten voorkomende anti-kankerstoffen? van ir Karel Verschueren. Hij is expert milieugevaarlijke stoffen.

“Engelse onderzoekers hebben meer dan twintig van nature aanwezige chemische stoffen (flavonoïden, carboxylzuren, stilbenen en stilbenoïden) in groenten, kruiden en fruit geïdentificeerd die als gemeenschappelijke noemer hebben dat ze kankercellen doden  (apoptose).

De onderzoekers hebben deze groep fytonutriënten salvestrolen genoemd (salves is afgeleid van het Latijnse salvere dat redden betekent, trol is afgeleid van resveratrol, de eerste ontdekte salvestrol). De veelal bitter of scherp smakende salvestrolen behoren in ieder geval tot de fytoalexinen (alexine is een variant van het Grieks Alexandra dat beschermer betekent). Fytoalexinen zijn stoffen die planten op een natuurlijke manier aanmaken om zich te beschermen tegen schimmels, bacteriën, virussen, insecten, ultraviolet licht en sommige chemicaliën.

Resveratrol is het eerste van een reeks recent ontdekte salvestrolen die voorkomen in onder andere blauwe en rode bessen en in de schil van rode druiven en vandaar in rode wijn. Resveratrol zou kanker tegengaan. Zo heeft men in bepaalde gevallen apoptose (geprogrammeerde celdood) van de tumorcel vastgesteld. Resvatrol zou ook de verspreiding (proliferatie) tegengaan van een grote verscheidenheid aan kankercellen in borst, prostaat, maag, darmen, pancreas, eileiders enz..”

Tot hier het begin van dit verhelderende artikel.

ga naar ARGUSactueel         (klikken)

Op het scherm ziet u helemaal rechts het zoekvenster: tik in: salvestrolen

U komt op het nieuwe scherm bij Salvestrolen:hype of doorbraak. Je klikt op deze titel en er komt een nieuw scherm.

Je krijgt al een eerste uitleg

Als u onderaan  bij Extra links klikt op: Artikel Karel Verschueren dan bent u er.

Susuki-Vioolconcert van de Muziekacademie Turnhout

Op tweede Kerstdag hemels genoten van het concert en de zang van de 70 Susuki kinderen en jongeren van de Muziekacademie van Turnhout in de helemaal gevulde kerk van Beerse. Dit concert kon mij veel meer bekoren dan het VRT- koor dat ik een paar weken voordien hoorde.

Met dank aan Jef Peeters voor de foto’s.

Mulchlaag van Compost

In een voorlichting van VLACO lees ik: “Een mulchlaag van compost absorbeert bovendien in de lentemaanden voldoende warmte tijdens de dag, waardoor het risico op bloesemschade door nachtvorst verkleint.”

Als het een laag totaal verteerde, zwarte compost is, kan ik er als compostmeester nog inkomen.

Maar een mulchlaag? Hieronder verstaat men een laag halfvergaan materiaal dat nog verder dient afgebroken te worden en die dient om de bodem te beschermen.

In de biologische teelt raadt men aan de bodem te bedekken. Als stichtende, landelijke secretaris- de enige, want ik heb er kunnen voor zorgen dat in mijn plaats een gesubsidieerde staf van 3 personen kwam- van de VELT vzw (Vereniging Ecologisch Leven en Tuinieren) was ik vertrouwd met dat bedekken van de grond.

Ik moest er in het voorjaar wel telkens voor zorgen dat de mulchlaag rond mijn bessen verwijderd werd en de zwarte grond kon opwarmen en tijdens de nachtvorstnachten geleidelijk die warmte kon vrijgeven. Dit was vooral nodig bij de vroegbloeiers. Bij niet te zware vorst was er een zeker succes.

Het meest frappante voorbeeld van nachtvorstschade zie ik nog voor mijn geest. Rond half mei was ik voorgekweekte pompoenen aan het uitplanten, maar werd om een of andere reden weggeroepen. Die nacht was er nog een late nachtvorst. De op de zwarte tuingrond reeds uitgeplante en de potjes die op die zwarte strook grond stonden, hadden zo goed als niets geleden; de potjes die op de strook ernaast, tussen mulch en begroeiing stonden waren echter totaal bevroren.

Ik zorg er nu telkens voor dat de panden antiworteldoek tussen de rijen in de grote kleinfruitkooi in de lente opgerold zijn en dat de zwarte grond kan opwarmen.

Dat mulching de vorst sterk kan tegenhouden heb in de zware winter 1946-1947 als kind reeds zelf ervaren. We gingen wekenlang met het Sint Jozefinstituut van Torhout glijden en schaatsen op de vijvers van kasteel De Maere, ijs van vele centimeters dik. Op een keer trapte ik aan de kant op een dik pak bladeren en mijn ene voet schoot in het koude water. Later heb ik nog meerdere keren gedacht hoe sterk een dikke mulchlaag voor een isolerende werking kan zorgen.

Steevast bevriezen gewassen die boven een mulchlaag uitsteken. In de winter kan je wel gevoelige rassen onder een mulchlaag onderstoppen.

Een halfgele, halfrode Golden Delicious

Het lijkt of een gele en een rode appel in twee gesneden werd en twee helften weer samengeplakt werden.

Kleinzoon Jonas, die in Leuven Computerwetenschappen studeert, kwam toevallig deze foto tegen, verschenen in de Engelse krant “ The Telegraph” van 25 september 2009.

Ken Morrish, 72, of Colaton Raleigh, in het graafschap Devon deed deze ontdekking op een Golden Delicious toen hij een paar vruchten voor zijn schoonzus wou gaan plukken.

Jim Arbury, directeur van de Fruitafdeling van de RHS Garden Wisley in Surrey, zei dat dit waarschijnlijk het resultaat was van een toevallige, genetische mutatie.

“Die is bekend als ‘Chimera’ waarbij de eerste van 2 cellen afwijkend evolueert en het ontstaan geeft aan een afwijkende helft van een vrucht.

Dit is normaal geen stabiele mutatie, maar toch is het moeite om volgend jaar na te gaan wat er al of niet gebeurt. Het valt voor dat bij een gestreepte appel of peer de erfelijke verandering blijft. We hebben een voorbeeld van zo’n gestreepte peer in de collectie van Wisley bij de peer Pysanka."

Een warme December

Vanmorgen was mijn oudste kip al om 6u20 op stap. Blijkbaar weet ze niet dat dit de langste nachten zijn van het jaar en dat het nog een paar uur duurt voor het licht is. Totaal onverantwoord als er nog een vos rondzwerft.

Enkele jaren geleden kweekte ik nog kalkoenen en de vos hielp slachten.

Al meer dan 10 jaar hangen er een paar kettingen in de uitloopopening van het kippenhok, geleerd van mevrouw Verwey van de fijne tuin Barnsley in de Cotswolds waar ik op bezoek ging met mijn Veltgezelschap.

Een vos is al die tijd niet durven binnendringen in mijn kippenhok. Hij ziet dat als een val. Eenmaal was een vroege uitloopster-kip wel de kop afgebeten. Mijn oudste kip beseft de gevaren niet en ik kan niet met dieren praten.

Vandaag weer 10 ° C.

Rond 9 u was een zanglijster aan het zingen alhoewel er helemaal geen zon te zien was vandaag. Vroeger deze tijd nooit gehoord; wel de grote lijster met zijn weemoedige,  steeds herhaalde, zelfde zang. Die begon gewoonlijk al in december te zingen, maar vooral later als boodschapper dat de lente in aankomst was. Spijtig blijkt de grote lijster uit de streek verdwenen. De zanglijster heeft nu blijkbaar meer noten op zijn zang.

SLOT   Herinneringen  en foto’s van de nieuwe (dessert)-rassen

Toen we hier in 1962 kwamen stond in de kippenren een 20 m lange rij zwarte bessen. Ik gis dat het Wellington XXX zou kunnen geweest zijn of Baldwin; zeker geen Géant de Boskoop. Dit ras heb ik iets later leren kennen. Een felle groeier. Eerst was ik tevreden over dit ras, maar de vatbaarheid voor rondknopmijt was zo erg dat ik het ras rooide.

Nergens groeide een sprietje onkruid. De dracht was overvloedig. Vrienden konden mee oogsten. In die tijd werden nog veel bessen opgezet in genever. Niet elk jaar waren er veel vruchten. Soms was er veel vorstschade. Ik vermoed dat de overrijpe, gevallen bessen opgesnoept werden door de kippen? Na een paar jaar ben ik de bessen gaan snoeien. Toch verminderde de dracht van jaar tot jaar tot er slechts een miezerig gewas overschoot, een gevolg van meeldauw, rondknopmijten (die ik toen nog niet kende) en bladluizen. Wellicht was er wat men noemt een complete bodemmoeheid. Ik heb alles opgeruimd.

Van  een tuinvriendin, die nu al lang in Frankrijk woont,  kregen we een sterk groeiend ras (Géant de Boskoop ? Bedford Giant?) die het de eerste jaren –althans als ze niet bevroren- zeer goed deed, met grote bessen. Later was het ’s winters plukken van de dikke knoppen met rondknopmijten niet meer te doen: gerooid.

Dertig jaar terug had ik de kans om een 25 tal bessenrassen aan te schaffen op de Tuinbouwschool te Vilvoorde; waaronder een 11 tal zwarte bessen: Baldwin,  Blacksmith, Cotsworld Cross, Fay’s Prolific (bestaat ook in rood), French Improved,  Goliath,  Mendip Cross, Roodknop, Siberian, Wellington X en Wellington XXX.

Later kwam daar E.C.M(eulblok) bij, eveneens toen een goed ras. Verder Silvergieters zwarte, Black Reward, Tenah en Tsema en nog andere bv.  Gloire de Naples, iets zachter van smaak.

Dan kwamen de modernere rassen Ben Lomond en vooral Titania met zijn flinke, gezonde groei en grote bessen, Ben More, Ben Sarek en Ben Connan, allen met zeer grote bessen, en nog andere

Bij kleinfruit moet je niet dromen van de oude rassen, de nieuwe zijn het resultaat van doorgedreven onderzoekswerk. Dit moet ook, want kleinfruit lijkt mij veel meer onderhevig aan tal van belagers, ziekten en plagen, waardoor deze veel vlugger van hun pluimen verliezen..

Ten tijde van de proeftuin te Rillaar maakten we kennis met iemand uit de buurt. De man vertelde dat zij in augustus elk jaar een voorraad blad van zwarte bes droogden en daarmee regelmatig thee zetten o.w.v. de gezonde eigenschappen. In de kruidengeneeskunde wordt de thee gebruikt bij prikkelhoest en bronchitis, waterzucht, jicht, nieraandoeningen en reuma.

FOTO’S van SKIERNIEWICE

Ziekteresistentie en smaak: uit de mond zelf van de onderzoekers in Schotland.

Disease resistance

Other agronomic objectives within the programme are resistance to gall mite (Cecidophyopsis ribis) and to Blackcurrant Reversion Disease (BRD). Resistance to gall mite has been a breeding objective in most blackcurrant programmes for many years (Brennan 1996). The most effective source of resistance used so far in western Europe is the Ce gene from gooseberry, and the introgression of this gene into R. nigrum is described by Knight et al (1974). A long-term backcrossing programme to restore acceptable fruiting characters was undertaken, latterly at the Scottish Crop Research Institute, and potential new varieties with resistance to C. ribis are now approaching commercialization. Work to develop molecular markers linked to mite resistance is also in progress. For reversion disease, resistance is derived from a Russian cultivar, 'Golubka', itself a derivative from the species R. dikuscha. This resistance has proved durable in the cultivar 'Ben Gairn' in a range of environments throughout Europe, and the development of new PCR tests for the viral agent causing BRD will facilitate the selection of further resistant material within the programme.

Fruit flavour

Sensory components, such as flavour, aroma and mouthfeel, are also part of the selection process within the SCRI programme. Advanced material is assessed by trained panels and the most suitable selections from the end-users' perspective are progressed in the breeding process. Flavour appears to be the most important sensory attribute, and initial studies have suggested that some flavour characteristics are dominant in their inheritance. Overall, however, sensory attributes show highly complex patterns of inheritance and further work is in progress to examine this so that specific breeding strategies can be used.

Even over het gezondheidsaspect.

Tabel 2  Gehalte aan antioxidanten

Zwarte bessen               14 – 50

Blauwe bessen               20 – 45

Frambozen                     13 – 22

Aardbeien                         9 - 18

Pruimen                          9,5

Sinaasappel                     7,5

Druiven                           7,4 – 18

Appel                              2,2

Witte wijn                          2

Op het Poolse Expererimentele Station te Dabrowice liepen 2 vergelijkende onderzoeken.

I  van 2002 – 2006 : 5 oogsten

Gemiddelde opbrengst ton/ha : Tiben: 9,9 ;Tisel: 8,4; Tines :  8,0  ; Ben Connan : 7,3 ; Ben Lomond : 7,0 en Titania : 6,2  

Gemiddeld vruchtgewicht, gewicht van 100 bessen in gram : Tines : 135g ; Tisel: 124g ;  Ben Lomond: 110g; Titania en Ben Connan beiden 109g; iben 101g.   

II  van  2006 -2007: 2 oogsten 

Gemiddelde opbrengst ton/ha: Ruben: 5,6: Tisel: 5,5; Ores en Tiben:  5,1;  Obejin: 4,5; Titania: 3,9; Tines; 3,4

Gemiddeld vruchtgewicht 2005-2007  : 3 oogsten   100 bessen in g.

Ruben: 150g;  Tines: 146g; Ores: 131g; Titania en Tisel:121g; Tiben: 108g; Obejyn: 96g.                                       

Hieraan wil ik nog de beoordeling toevoegen van Erika Krüger, medewerkster in de Duitse proeftuin te Geisenheim. “ Ik hou van de smaak van zwarte bessen. Persoonlijk eet ik Bona niet zo graag. Ik heb het meer voor de typische smaak van   ‚Ometa’, ‚Tsema’, ‚Tiben’ en ‚Tisel’. Dit zijn soorten die de typische  smaak van zwarte bessen hebben, zonder de opdringerige smaak,te wijten aan de zwavelverbindingen. “

Nota:  deze beoordeling dateert voordat de dessertrassen Tines en Big Ben er waren.

Andere

Dr. Bauer`s Ometa – Duitsland  (1991)  Sterke, opgerichte groei ; weinig gevoelig voor de Bladvalziekte; resistent tegen Roest (Cronartium ribicola) en Meeldtauw. Vruchtgrootte: zeer grote vruchten aan lange stelen. Bloeit later, zodat het ras ontsnapt aan de late vorst. Middelvroeg rijp. Bessen vallen niet gemakkelijk af. Smaak matig. Hoog wat vit.-C betreft

Triton (1985 Zweden) Vroeg,  tamelijk grote bessen met voldoende smaak; gezonde groeier.

Titania (1985 Zweden) , sterke groeikracht, opgericht ,middentijds, zeer grote bessen, matige smaak. Zeer gezonde groeier. Te Dabrowice een gemiddelde opbrengst van 6,2 ton/ha. Gemiddeld bessengewicht 109g/100 bessen.

Andega Frankrijk, vroeg, productief, kwalitatief goede vruchten, aan de zure kant.

Cacak Black (1984 Servië) productief, midden-laat, lange tros, mooie vruchten, ook voor verse consumptie.

Variëteiten (ook) als dessertvruchten

Big Ben : Schotland

Bona     : Polen

Tisel      : Polen

Tines     : Polen

Cacak Black       :  Servië

Dlinnokistnaja   : Rusland

Lentaj                :  Rusland

Czerezniewa      : Oekraïne

Sofijewskaja      : Oekraïne

Blizgiai               : Litauwen

Gagatiai             : Litauwen

Vyciai                : Litauwen

De nieuwe Poolse rassen van het Research Institute of Pomology and Floriculture (RIPF) te Skierniewiece.

Vanaf 1997 is men in Polen doelbewust begonnen met het kweken van rassen die ook geschikt zijn voor de verse consumptie  m.a.w. het uitkruisen van de te sterke zwavelverbindingen.

Bona  Gemiddelde groeikracht, opgericht ; vroegrijp, zachte smaak en weinig zuren, zeer grote bessen en Ceres , gemiddelde groeikracht,  zeer vroege bloei, nachtvorstgevoelig; rijpt ook zeer vroeg; gemiddelde besgrootte, naar de zure kant. Gezonde groeier (beiden 1991)

Tiben (laat) Dit ras had de hoogste gemiddelde opbrengst over 5 jaar van 9,9 ton/ha en dit met het kleinste bessengewicht: gemiddeld 101g/100 bessen! Tiben is ook de felste groeier: gemiddeld 1,98 m. (vergelijk Titania die wij kennen als zeer groeikractig: gemiddeld 1,69m!) en Tisel (de vroegste) , gemiddelde opbrengst: 8,4 ton/Ha met een gemiddeld gewicht van 124g/100 bessen (2^de plaats) . Ook nr 2 wat groeikracht betreft: 1,78m.   In 2000 op de Poolse rassenlijst.

Ores (laat), Ruben (laat) en Tines (midden), gemiddelde opbrengst: 8,0 ton/ha. Dit ras had wel de zwaarste bessen: 135g/100 bessen. Wat resistensie tegen bladvalziekte betreft schoorde dit ras iets minder goed.  lancering 2005

Gofert : 2009 Zeer productief; grote en gemiddelde vruchten; goede smaak; rijk aan vitamine C: zowel voor de verse markt als voor industriële verwerking Resistent tegen schimmels. Ook aanbevolen voor de biologische teelt.

Behalve voor het ras Bona heb ik geen weet of deze Poolse rassen hier al ergens verkrijgbaar zijn. Als u meer weet graag een seintje.

DE NIEUWERE RASSEN

Ben Lomond (1975) was het eerste, moderne Schots ras. Door het late bloeitijdstip ontsnapte het aan lentenachtvorsten. De resistentie tegen meeldauw werd intussen echter doorbroken. Haalde h op het Poolse Experimentele Station te Dabrowice  van 2002 tot 2006 nog een gemiddelde opbrengstvan 7,0 ton/ha. Ben Lomond heeft grote bessen: gemiddeld bessengewicht:110g/100 bessen.

Ben Alder (1989) heeft een zeer hoog gehalte aan anthoccyaninen.  Dit ras bloeit zeer laat. Typisch is de opgerichte groeiwijze die het ras zeer geschikt maakt voor mechanisch oogsten. De bessen zijn wel klein.

Ben Tirran (1990) is de laatste bloeier, groeit eveneens opgericht  en is hoog in vitamine C.

Ben Hope (1998), productief, goede smaak, resistentie tegen rondknopmijt.  Is momenteel het meest (industrieel) geteelde ras.

Ben Gairn (1998) , het enige ras met resistentie tegen het reversie virus. Zeer vroege bloei en rijping. Op de proeftuin Houtig Kleinfruit te Tongeren was de waardering negatief, zowel voor productiviteit, vruchtsortering en troskwaliteit.

Ben Avon en Ben Dorain (beiden 2003) hebben veel gemeen met Ben Alder en Ben Tirran.

Voor de zelfpluk, in het Engels PYO, Pick Your Own en de amateurmarkt ontwikkelde men rassen met een beperktere groei, grote bessen en een relatief zoetere smaak. Enkel Big Ben beantwoordt aan dit laatste criterium. Bij het bezoek vorig jaar aan het Scottish Crop Research Institute  viel het mij op dat de in ontwikkeling zijnde rassen opmerkelijk zoeter smaken.

Ben Sarek : zwakke groeikracht; vormt een kleinere struik met zeer veel grote bessen. Het ras heeft nog de sterke zwarte bessensmaak. Je mag niet te lang wachten met plukken want rijpe bessen vallen af. Gezonde groeier.

Ben Connan (1993) Middelsterke groei; heeft eveneens grote, wel iets beter smakende bessen o.w.v. minder zuur. In het Poolse onderzoek gedurende 5 jaar een gemiddelde opbrengst van 7,3 ton/ha. Gemiddeld bessengewicht 109g/100 bessen. Vitamine-C rijk. Resitentie tegen meeldauw en bladvalziekte; wel gevoelig voor mijten en luizen.

Big Ben het nieuwste ras, heeft de dikste bessen en een duidelijk zoetere smaak. Voor zover ik weet is dit ras nog enkel in Engeland te vinden. Gezien zijn excellente eigenschappen zal dit ras binnen luttele jaren ook hier te koop zijn.

Welke zijn vandaag voor zwarte bessen de Selectiecriteria?

Minder vorstgevoeligheid. Een tijd terug waren er jaren dat (haast) alles bevroor tijdens lentevorsten. Een ramp voor de industriële teelt, waarbij het steeds meerdere hectaren betreft. Men zoekt vooral naar een later bloeitijdstip.

Geschiktheid voor machinale oogst.

Betere kwaliteit: mooiere trossen en grotere bessen

Een betere smaak voor de verse consumptie. Deze optie is erbij gekomen omdat de teelt voor industriële verwerking verzadiging vertoont met als gevolg te lage prijzen. Wat consumptie betreft zijn er alleszins nog mogelijkheden.

Meer vitamine-C  Globaal gezien is het vitamine-C gehalte het hoogst van al onze kleinfruitsoorten, maar er is verschil bij de verschillende rassen.

Hoger anthocyaangehalte o.w.v. de anrtioxidanten, de gezondheidsfactor waarvoor zwarte bessen zo belangrijk zijn.

Resistentie tegen de bessenrondknopmijt  (Cecidophyopsis ribis Westw.) In de gezwollen knoppen zitten vele tientallen mijten die in het voorjaar gaan zuigen aan de nieuwe bladeren. Bovendien zijn deze mijten dragers van het brandnetelvirus dat de bladeren aantast en productieverlies veroorzaakt.

De bessenbladgalmug (Dasineura tetensi Rübsaamen) of Leaf Curling Midge.

Resistentie tegen schimmelziekten:

-Amerikaanse  kruisbessenmeeldauw (Sphaerotheca mors-uvae)

-Bladvalziekte (Drepanopeziza ribis)

-Zwarte bessenroest (Cronartium ribicola)

De takken van zwarte bes hebben een speciale geur, niet bepaald aangenaam, maar wel typisch zodat je alleen al hieraan zwarte bessen van rode kunt onderscheiden.

Ik heb als kind zwarte bessen of beter paters (de volksnaam in West-Vlaanderen) leren eten. Deze rassen hadden de sterke smaak.

Men is er in geslaagd deze stoffen op te sporen. Het zijn namelijk zwavelverbindingen, die reeds in zeer geringe concentratie te ruiken en te smaken zijn.

Bij het onderzoek naar nieuwe rassen tracht men deze zwavelverbindingen er uit te kruisen. Een eerste ras waarbij dit lukte is het Poolse ras Bona (1991). Dit ras heeft grote bessen en een zoete smaak; blijkbaar een eerste selectie voor de verse consumptie. Dit ras heeft echter minder zuren. Kinderen vinden deze bessen aangenaam smaken , doch iemand die de sterke smaak gewend is vindt ze niet sterk genoeg.

Polen, het Europees land met de grootste productie  van zwarte bessen heeft het proefstation: Research Institute of Pomology and Floriculture (RIPF) te Skierniewiece.

Naast Bona  (1991) kwam in 1991 ook het ras Ceres op de Poolse rassenlijst. Dit laatste ras was een van de eerste met resistentie tegen de bessenrondknopmijt.

Maar er zijn een reeks nieuwe rassen:

Tiben (laat) en Tisel (de vroegste) :  in 2000 op de Poolse rassenlijst.

Ores (laat), Ruben (laat) en Tines (midden): 2005

Gofert : 2009

Zwarte Bessen (Ribes nigrum)

De “Paters “ in West-Vlaanderen

Aleide vroeg van er terug werk van te maken en een nieuw veld aan te leggen. Zwarte bessen vragen af en toe nieuwe grond. Na een tiental jaar is het best een nieuw perceel voor te bereiden. Een overgroeid perceel heb ik deze zomer overtrokken met antiworteldoek om de begroeiing te doen afsterven. Deze winter wordt er compost en verteerde paardenmest op gevoerd.

Uit Engeland wil ik Big Ben betrekken; een nieuw ras van het Scottish Crop Research Institute bij Dundee met zeer grote bessen en een zoetere smaak.

De proefstations zijn de laatste jaren rassen aan het selecteren voor de verse consumptie: langere trossen en dikkere bessen.

Met Big Ben is Schotland hierin geslaagd.

Vervolgt

Mashua

Nog een knolgewas uit Zuid-Amerika

Van Lieven David kreeg ik ook een paar Mashua knolletjes. En van Stijn Demeulenaere gelijkaardige, maar iets grotere knollen.  Beiden waren oranjekleurig. Het zijn beide grondbedekkers: de eerste meer gedrongen met kleine blaadjes, de tweede meer rankend met grotere blaadjes. Zijn het beiden Mashua’s?

Rauw geproefd zijn ze beiden te sterk, met een peperachtige  smaak. Bereid, smaken ze een stuk beter. Voor de productie moet je het niet doen: weinig opbrengst of lag het aan de vroege vorst? De knollen ontwikkelen zich pas heel op het einde van het groeiseizoen.

Volgende gegevens vond ik op het internet:

Mashua is verwant met Oost-Indische kers van het Tropaeolum genus

Een knolgewas uit Zuid-Amerika, ook wel bekend als Anu; nauw verwant met Oost-Indische kers, en een even vlotte klimmer. Voor de bloei en de knolvorming moet je wachten tot het najaar. Blad en bloem zijn erg sierlijk, en smaken pittig. (Tussen haakjes:  bloemen zijn mij niet opgevallen Was 10 mei een te late plantdatum?)

Eventueel zet je het plantgoed vanaf begin april al in potjes met grond in de serre; zo heeft deze exoot al meteen een mooie start. Plant de knollen, al dan niet voorgekweekt, begin mei op één meter afstand van mekaar aan gaas of een andere klimsteun – ook als bodembedekker fungeert deze plant goed.

Mashua heeft graag veel organisch materiaal op de bodem: regelmatig een laagje grasmaaisel aan de voet strooien helpt hierbij. Verder heb je er geen omkijken naar: het gewas komt traag op gang, maar tegen de herfst is het een prachtig groen gordijn van mooi ingesneden blaadjes. Ziektes of plagen: geen last van!

Enige probleem: als de vorst te vroeg komt, zoals in 2009, heb je eigenlijk ... geen opbrengst.

De knollen graaf je dus na de eerste vorst op, en je bewaart ze vorstvrij. Radijs met iets van gember erbij, daar smaakt deze Andesknol naar in rauwe toestand. Je kunt mashua ook koken, roerbakken, ... en dan smaakt hij duidelijk milder.

FOTO’S

1.De Mashua van Lieven David, bevroren door de paar graden vorst van half oktober.

2.Van de vele blaadjes is een maand later niets meer overgebleven.

3. We graven de knolletjes uit. De knolletjes zijn erg klein.

4. Het gewas van Stijn Demeulenaere. Zijn het 2 verschillende rassen Mashua ? Of betreft het nog een andere soort?

5. Bij deze plant zijn de blaadjes groter en de ranken langer.

7. De geoogste knollen zijn iets groter

Opmerking:  Het zou best kunnen dat de knolletjes iets groter hadden kunnen uitgroeien zonder de tamelijk vroege vorst. Wellicht is het ook wenselijk iets vroeger met de opkweek te beginnen.

8. Ook de wilde doornappel was geraakt door de vroege vorst.

Yacon (Smallanthus sonchifolius)

Een knolgewas uit de Andes

Dit voorjaar leerde ik Yacon kennen door Lieven David (Zie blog van 03/05/2011).

We proefden de ene knol. De smaak viel onmiddellijk mee.  De andere heb ik rond 10 mei geplant. Ik herinner mij dat de pel grijs-zwart was. Bij de oogst verwonderde ik mij over de klare violet-roodachtige kleur van de verse knollen.

In Seizoenen 4/2011 verscheen intussen een zeer informatief en uitstekend geïllustreerd artikel van Velt-medewerker Luc Vanhoegaerden. Luc kreeg de knollen eveneens van Lieven David en teelt Yacon nu al voor het tweede jaar. Wat mij wel verwonderde was dat de knollen op de foto’s in het artikel een witachtige pel hebben. Blijkbaar zijn er meerdere rassen.

Mijn plant groeide fors uit tot de vorst van midden oktober.

Onlangs heb ik alles uitgegraven. Voordien was er al een knol geoogst en toen al werd geconstateerd dat de knollen voorzichtig dienen geoogst te worden, want ze breken gemakkelijk.

Bij de definitieve oogst maakten we een ruime opening en ondergroeven de knollen. Bij het uittrekken komt de klont met wat men de vegetatieve knollen noemt mee en een gedeelte van de consumptieknollen die aan iets langere wortelranken groeien. Enkele consumptieknollen zijn toch afgebroken, zo bros zijn ze.

Blijkbaar mag je de knollen niet in de grond laten als bij aardperen, waarmee ze overigens als plant veel overeenkomsten vertoont. Blijkbaar behoren ze allebei tot de zonnebloemfamilie. De bewaring gebeurt vorstvrij in zand tegen het uitdrogen en ze zijn te gebruiken tot april.

Yaconknollen proeven knapperig, zeer sappig en aangenaam zoet. Yacon vind ik beslist een aanrader. De knollen zijn een stuk groter dan aardperen, groeien gelijkaardig, smaken beter en zijn productiever.

Ze kunnen op meerdere manieren verwerkt worden en de bladeren kunnen gebruikt worden voor thee.

Op het internet is over Yacon veel te vinden.

Plantgoed bekomen (Info uit Seizoenen):

-Cook & Herb Brasschaat

-Sanguisorba  Ranst

- Vreken’s Zaden Dordrecht

-Hof van Twello  Twello

-www.ecozoekertjes.be

FOTOMATERIAAL

1.  De plant

2. Eerste opgraving knollen

3. Idem

4. Grootte plant met Berten

5. Uitgraving

6. Idem

7. Idem, meer in detail

8. Aparte stengel met onderaan vegetatieve knollen

9. Totala oogst van één plant. Let op de vegetatieve wortelkluit rechts

Aleide terug van een maand Kameroen

Al 10 jaar heeft zij diverse projecten in het hoge, droge noorden van Kameroen. Zij startte toen al met o.a. een graanproject en de aanschaf van een 10 PK graanmolen. De kruik gaat zolang te water tot zij breekt. Dat doet ook een stevige graanmolen zonder onderhoud.

De aankoop van graan gaat nog altijd door. Het wordt opgeslagen in een destijds van hieruit verstuurde container, die na veel gepalaver en vertragingsadministratie, met meer dan een half jaar vertraging daar toch eindelijk aankwam. Men koopt nu het graan tegen de hongermaanden juli- augustus en men aldus de woekerprijzen voor graan ontwijkt.

In het totaal kocht men op de markt 100 zakken van 100kg . Dit gebeurde op diverse marktdagen.

Hierna foto’s op een van die markten. Boeren-verkopers hebben meestal maar een of twee zakken te koop, want meer dan dat kunnen zij wellicht in een keer niet aanvoeren of wellicht hebben ze ook niet meer voor de verkoop. Zij hebben het geld vooral nodig voor het betalen van het schoolgeld voor hun kinderen.

Dit graan is voornamelijk de rode sorghum of gierst, een kleinzadig graangewas, veruit het hoofdgewas in deze streek. De witte en gele sorghum worden vroeger geoogst.

Op de eerste foto zijn de drie rassen te zien.

Lampionplant (Physalis alkekengi )

Een synoniem is Jodenkers. De soort behoort tot de familie van de Nachtschadigen, Solanaceae.

De planten mogen woekeren naast de voordeur. Dat doen ze al meer dan 2 decennia, zonder dat er naar omgekeken wordt. Ze vormen tot in de winter een vrolijke noot voor de bezoekers.

Binnenin hebben deze lantarentjes een kleine rode bes, niet onaardig van smaak, zoals ik er daarnet een proefde.

MISPELS

De mispelaar Mespilus germanica uit de Rozenfamilie/ Rosaceae is de enige soort van het geslacht Mespilus. De mispelboom (mispelaar/mispelstruik) is inheems in Europa en Azië. In Nederland en België wordt hij geteeld, maar is er ook inheems en verwilderd. De mispel is al eeuwenlang in cultuur. De Romeinen bevorderden de cultuur.

Bij ons thuis in West-Vlaanderen stonden twee mispels in de haag. De ene boom had lekkere, zij het kleine vruchten, terwijl de andere groter waren maar absoluut niet lekker. Wij waren op het gehucht wel de enigen die mispels hadden.

Eenmaal heb ik een paar wilde mispels gezien op een bergwand in de Ardennen. Ik las dat in het Muziekbos bij Ronse in de Vlaamse Ardennen de grootste verzameling van wilde mispels te vinden is.

Zelf heb ik een vijftal bomen staan, vier op onderstam meidoorn, de andere wellicht op kwee (Ik heb op oudste onderstam  (1963) nooit uitschieters gezien, dit in tegenstelling met de regelmatig te verwijderen, doornige takken op de onderstammen van de andere bomen.

Eind mei staan mispels getooid met grote, witte bloemen. Een mispel is zelfbestuivend. Een boom volstaat. Mijn bomen zijn niet hoger dan 3 m. Nochtans heb ik bij een tuinder in Rilaar, op vruchtbare leemgrond, vele jaren terug een reuzenexemplaar gezien met een horizontale tak van zeker 10 m.

Vorige week heb ik de vruchten geoogst. Ze begonnen te vallen. Voor het ras Royal kwam ik te laat: zo goed als alles gevallen en voor een deel al geplunderd door de merels.

De spreuk “Zo rot als een mispel” is niet juist. De geëigende term om een rijpe mispel te benoemen is “beurs”. Ligt de vrucht fris, dan blijft die een tiental dagen goed. Pas daarna begint de aftakeling of rotting. Meestal zie je dan een puntje witte schimmel verschijnen. Dergelijke vruchten zijn niet meer te genieten.

Bij rijpe mispels verwijder ik de kroonblaadjes boven en pits het zeer korte steeltje af, eigenlijk is het alleen een vasthechting. Dan gaat de vrucht in de mond en het vruchtvlees, dat smaakt naar appel en banaan wordt afgekloven van de stenen, die vervolgens uit de mond worden genomen.

Er zijn al jaren geweest dat het vruchtvlees verwerkt werd tot confituur. Eerst door een roerzeef steken.

Een mispel is rijk aan vitamine C en zou goed zijn voor de spijsvertering.

Vanavond ontmoette ik verre buur Guy. Hij had nog nooit van mispels gehoord. Het proeven van de rijpe vruchten met appel-bananensmaak viel hem wel mee.

FOTOMATERIAAL

1.   De bladeren zijn verdwenen. De vruchten hangen er nog.

2.  Let bij deze foto op de verschillende, niet uitgegroeide, verdroogde vruchtjes. Ik weet er nog niet het fijne van. Een tijd terug dacht ik verwantschap te ontdekken met de takmonilia bij pruimen. Ik verzamel deze mummies zorgvuldig om ze te verbranden.

3.  Bakken vruchten

4.  Idem

5.  Rijke oogst

6.  Idem

7.  Detail

Op de Kerstmarkt te Zoersel op 10 en 11 december zullen o.a. deze vruchten aangeboden worden op de stand van COZOEGO. Aleide komt straks terug van een maand bezoek aan haar projecten in het droge noorden van Kameroen.